Ondertussen is meer dan tachtig procent van de essen aangetast. De ziekte is niet te bestrijden en door de aantasting zijn de bomen zwak en kunnen ze omvallen. Natuurmonumenten verwijdert vanwege de veiligheid zieke essen in de buurt van wegen en paden of wanneer natuurwaarden worden bedreigd.

Toekomst van de es in Nederland
De gevolgen van de essentaksterfte zijn groot. De es dreigt als waardevolle boomsoort grotendeels uit het Nederlandse landschap en uit de bossen te verdwijnen. Natuurmonumenten is heel zuinig op de resterende, nog gezonde essenbomen en laat deze zoveel mogelijk staan. Samen met andere beheerders, wetenschappers en kwekers onderzoeken we of er met deze gezonde bomen resistente essen gekweekt kunnen worden, om de es in Nederland te behouden. Op de korte termijn is dat echter geen oplossing voor de essentaksterfte.

Natuurlijk bos
Essentaksterfte is vooral een probleem in bossen die grotendeels of geheel uit essen bestaan. De maatregelen die Natuurmonumenten treft, verschillen van plek tot plek. Wanneer zieke essen onderdeel zijn van een gemengd bos grijpt Natuurmonumenten meestal niet in. Door natuurlijke verjonging ontstaat een nieuw bos met andere boomsoorten. Het dode hout verrijkt het bos.

Waardevolle ondergroei
Op sommige plekken groeien onder de essen veel verschillende planten zoals speenkruid, bosandoorn en stinzenplanten. Soms gaat het om hele oude hakhoutbossen van essen. Het bladerdak van de essen beschermt de ondergroei tegen te veel zon en voorkomt dat brandnetels hun plek innemen. In die gevallen kiest Natuurmonumenten ervoor om zieke essen te vervangen door andere inheemse bomen. Inplanten met inheemse soorten als fladderiep, zoete kers, eik en winterlinde zorgt voor een nieuw gevarieerd bos.

Bossen van Natuurmonumenten
Met namen in kleigebieden zijn in het verleden veel essen aangeplant, zoals in dorpsbosjes in Friesland en Groningen, bossen in de Flevopolder en in bossen in beek- en rivierdalen. De essentaksterfte is daar op sommige plekken goed zichtbaar, zoals bijvoorbeeld in natuurgebied Kardinge bij Groningen. Natuurmonumenten grijpt hier zo weinig mogelijk in. In het Voorsterbos bij Kraggenburg is dat anders. Hier liggen grote aaneengesloten bospercelen met vrijwel uitsluitend essen. Op dit moment werkt Natuurmonumenten aan een plan om hier maatregelen te treffen. In grote delen van het bos zullen de zieke bomen vervangen worden door andere boomsoorten.

Samenwerking
Essentaksterfte is een landelijk probleem dat bijna alle bosbeheerders treft. Natuurmonumenten werkt daarom samen met andere Nederlandse bosbeheerders vanuit de Vereniging van Bos- en Natuurterreineigenaren (VBNE) aan maatregelen. Gezamenlijk wordt een oplossing gezocht voor de kosten van de essentaksterfte. Naar schatting kost het verwijderen, herplant, onderzoek en het kweken van resistente essen voor de toekomst landelijk vele miljoenen euro’s.

Bron: Natuurmonumenten